O NAS

NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” powstał w sierpniu 1980 roku jako antykomunistyczny ruch społeczny stawiający sobie za cel suwerenność i niepodległość państwa polskiego, zbudowanego na zasadach demokratycznych oraz ochronę wolności człowieka. Oprócz wymienionych wyżej celów narodowych i społecznych NSZZ „Solidarność” jako związek zawodowy stawia sobie, od początku swego działania, jako podstawowe zadanie ochronę interesów pracowników a więc działanie na rzecz podnoszenia jakości i poziomu materialnego ich życia. W zakresie praw których obronę zakłada Statut i Program NSZZ „Solidarność” mieszczą się postanowienia Europejskiej Karty Społecznej (European Social Charter) przyjętej 12.10.1961 roku przez Radę Europy i uzupełnionej protokołem dodatkowym z 5.05.1988 roku.

Podstawą ustalania strategii i taktyki NSZZ „Solidarność” jest społeczna nauka Kościoła. Oznacza to, że relacje między pracownikami a pracodawcami mogą i powinny mieć charakter, partnerski określony wspólnotą podstawowego dobra jakim jest pomyślny rozwój zakładu pracy. Źródłem konfliktów między pracownikami a pracodawcą nie jest konieczna sprzeczność interesów lecz sposób rozumienia wspólnego celu i wybór środków prowadzących do jego osiągnięcia. Celem NSZZ „Solidarność” jest wypracowanie i upowszechnienie takich mechanizmów regulujących kontakty między związkami zawodowymi, pracodawcą i państwem, które zagwarantują poszanowanie interesów stron. Stworzy to warunki do rozwoju gospodarczego, który wymaga zagwarantowania podmiotowości społeczeństwa co według słów Ojca Świętego Jana Pawła II zaistnieje wówczas „gdy każdy na podstawie swej pracy będzie mógł uważać siebie równocześnie za współgospodarza wielkiego warsztatu pracy przy którym pracuje wraz ze wszystkimi” (Encyklika „Laborem exercens”, 14).

POCZĄTEK DZIAŁALNOŚCI

NSZZ „Solidarność” powstał w Politechnice Krakowskiej w ramach ogólnokrajowego zrywu solidarnościowego we wrześniu 1980 roku. Zaczęły wówczas powstawać koła związkowe na wydziałach i w instytutach uczelni – pierwsze 14 września na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej. 29 września ukonstytuował się Uczelniany Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność” PK w składzie: przewodniczący Wiktor Gogoliński; vice-przewodniczący Jacek Skrzypek; vice-przewodniczący Janusz Zajęcki oraz członkowie – przewodniczący komitetów wydziałowych i innych jednostek organizacyjnych. W początkach października zarejestrowano w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim Uczelnianą Komisję Zakładową PK. W dniu 15 października 1980 roku zawarte zostało porozumienie z Rektorem PK w sprawie zasad i warunków działania nowego Związku w Uczelni. Porozumienie to określało zasady współdziałania Związku z władzami Uczelni i uczestnictwa przedstawicieli Związku w ciałach Kolegialnych.

I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” w PK odbyło się 13 grudnia 1980 roku. Przyjęto sprawozdanie Uczelnianego Komitetu Założycielskiego, określono strukturę Organizacji Zakładowej, wybrano przewodniczącego Komisji Zakładowej którym został Wiktor Gogoliński, i członków Komisji Zakładowej oraz Komisji Rewizyjnej, uchwalono Deklarację Programową.

II Nadzwyczajne Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” w PK 16 maja 1981 roku na przewodniczącego Komisji Zakładowej wybrało Jacka Skrzypka.

W okresie od pierwszego Walnego Zebrania Delegatów do stanu wojennego „Solidarność” PK prowadziła bardzo aktywną i zakrojoną na szeroką skalę działalność związkową jak i społeczną występując w obronie praw pracowniczych i obywatelskich. Intensywnie działały między innymi sekcje: programowa, interwencji oraz informacji, która wydawała początkowo pisemko DdJ a później biuletyn informacyjny.

12 grudnia 1981 roku odbywała się w Politechnice Krakowskiej I tura III WZD NSZZ „Solidarność”. Przedstawiono szeroko zarysowany projekt Programu Działania Organizacji Zakładowej. Nie dokończono jednak dyskusji programowej?

OKRES DZIAŁALNOŚCI NIEJAWNEJ

W nocy z 12/13 grudnia działalność Związku została brutalnie przerwana przez wprowadzenie w naszym Kraju stanu wojennego i związaną z tym delegalizację NSZZ „Solidarność”. W tej nowej sytuacji politycznej, w dniu 14.12.1981 odbyło się posiedzenie Komisji Zakładowej poświęcone likwidacji sekretariatu KZ, ukryciu materiałów związkowych oraz podjęciu decyzji o przejściu do działalności podziemnej. Kierowanie Związkiem na Politechnice przekazano Komisji Rewizyjnej.

Członkowie NSZZ „Solidarność” PK w pierwszych dniach stanu wojennego aktywnie wspierali zakłady pracy, które przystąpiły do strajków okupacyjnych. Prowadzono nasiloną działalność informacyjną, zorganizowano sieć informacyjną obejmującą nie tylko Politechnikę Krakowską ale przekazywano również informacje do wytypowanych zakładów pracy. Niesiono pomoc rodzinom internowanych i więzionych działaczy związkowych. Prowadzono dystrybucję darów zagranicznych w parafii w Bieńczycach. Podejmowano interwencje w sprawie aresztowanych studentów.

Przełomowym zdarzeniem dla działalności Związku w Uczelni było zebranie przedstawicieli kół z różnych wydziałów i jednostek PK w budynku parafialnym Kościoła św. Mikołaja przy ul. Kopernika. Powołano wtedy zespół koordynacyjny który organizował i kierował działaniem NSZZ „Solidarność” na PK. Zespołem kierował Zenon Waszczyszyn, zastępcą był Jan Grabacki. W skład zespołu (wymienieni w porządku alfabetycznym) wchodzili:

Leszek Demkowicz, Ludwik Górski, Wiesław Glos, Jan Grabacki, Stanisław Karczmarczyk, Irena Łazarska, Henryk Pachla, Andrzej Potocki, Jan Radzikowski, Andrzej Romaniszyn, Marek Stodulski, Bożena Suchanek, Andrzej Tomana, Zenon Waszczyszyn, Hanna Witkowska, Czesław Wilczyński, Adam Wołoszyn, Piotr Wzorek, Janusz Zajęcki, Jadwiga Zborowska, Leszek Zieliński.

Członkowie Związku bardzo aktywnie włączyli się w wybory prof. R. Ciesielskiego do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (Prof. Ciesielski został przewodniczącym Rady).

Zorganizowanie pieszej pielgrzymki do Rzymu w 1983 roku zaowocowało stałą współpracą z ks. K. Jancarzem z Mistrzejowic.

Od 1984 roku rozpoczęły się regularne spotkania Zespołu koordynacyjnego w budynku parafialnym Kościoła św. Floriana przy ul. Warszawskiej. Tam też została zorganizowana Wspólnota Politechniki Krakowskiej, która między innymi organizowała spotkania dyskusyjne z udziałem wybitnych przedstawicieli świata kultury, polityki, nauki.

W roku 1985 powstała Krakowska Wspólnota Akademicka a między innymi dzięki życzliwej opiece OO. Misjonarzy przy Kościele pod wezwaniem Matki Boskiej z Lourdes rozkwitła bogata działalność kulturalna i oświatowa. Dyskusje, spotkania ze znanymi twórcami, wystawy, filmy wideo, wreszcie cykle wykładów na temat politologii, historii najnowszej, literatury emigracyjnej, problemów ekologii i ochrony zdrowia, astrofizyki i kosmologii gromadziły setki słuchaczy. Przewodniczącym Rady Społecznej KWA był Zenon Waszczyszyn a w Zespole Wykonawczym Politechnikę reprezentował Jan Grabacki.

W intensyfikującej się działalności Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Nauki reprezentował nas Ludwik Górski.

Działalność związkowa nabierała coraz większego rozmachu, intensyfikowały się kontakty z działającymi i powstającymi na nowo ogniwami struktur „Solidarności” zarówno w Krakowie jak i w innych miastach Polski.

W październiku 1988 roku powstał Komitet przygotowujący powrót do legalnej działalności NSZZ „Solidarność” w PK, który na początku 1989 przekształcił się w Tymczasową Komisję Zakładową NSZZ „Solidarność”. 23 maja 1989 roku odbyło się Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej, potraktowano je jako II turę WZD z 12 grudnia 1981 roku.

OKRES OBECNY

I. Struktura Organizacji Zakładowej NSZZ „Solidarność” PK.

Po wznowieniu legalnej działalności w maju 1989 roku Organizacja Zakładowa NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej skupiła w swych szeregach znaczną część pracowników uczelni. Działalnością Związku kieruje Komisja Zakładowa, na czele której stoi Przewodniczący. Funkcję tą w całym tym okresie, w trakcie kolejnych trzech kadencji pełni kol. Czesław Wilczyński. Komisja Zakładowa spotyka się mniej więcej jeden raz w miesiącu podejmując najważniejsze kierunkowe decyzje. Ciałem wykonawczym jest Prezydium Komisji Zakładowej, które spotykając się regularnie podejmuje i rozwiązuje większość bieżących zadań stojących przed Związkiem.

Najwyższą władzą Organizacji Zakładowej jest Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej, zbierające się zwykle jeden raz w roku. Jego podstawowymi zadaniami są: wytyczanie strategicznych kierunków działań Związku na terenie Politechniki Krakowskiej, ocena pracy Komisji Zakładowej oraz wybór władz Związku.

Funkcje kontrolne w stosunku do działań Komisji Zakładowej realizuje Zakładowa Komisja Rewizyjna, wybierana przez Zakładowe Walne Zebranie Delegatów.

II. Działalność NSZZ „Solidarność” na terenie Politechniki Krakowskiej

Podstawowym zadaniem NSZZ „Solidarność” jako związku zawodowego działającego na terenie Politechniki Krakowskiej, jest reprezentowanie interesów pracowników – członków Związku wobec pracodawcy, co rozumieć należy przede wszystkim jako negocjacje dotyczące warunków płacy i zatrudnienia. Realizacja tych zadań była w omawianym okresie trudna w związku ze znacznym spadkiem (szczególnie od roku 1993) poziomu finansowania uczelni przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zasadniczym instrumentem działań w tej dziedzinie było zawieranie z JM Rektorem PK porozumień płacowych oraz negocjowanie Zakładowego Regulaminu Premiowego. Wobec dramatycznej sytuacji finansowej, realizacja wielu słusznych oczekiwań płynących z jednej strony od pracowników a z drugiej od władz uczelni była po prostu niemożliwa. W tych warunkach za pewien sukces uznać można to, że dzięki pewnemu samoograniczeniu się negocjujących stron, udało się uniknąć otwartego konfliktu. W przypadku Związku było to możliwe dzięki przyjęciu płynącego ze społecznej nauki Kościoła Katolickiego, modelu związku współzarządzającego, a co za tym idzie, przyjmującego częściową współodpowiedzialność za zakład pracy. Z takiej filozofii myślenia wypływał współudział „Solidarności” w tworzeniu Statutu PK, systemu ocen nauczycieli akademickich, Regulaminu Nagród i tym podobnych uregulowań, czy zainicjowana ostatnio przez Związek reforma wewnętrznej struktury finansowania Uczelni.

Poprzez udział swoich przedstawicieli w różnego rodzaju wewnętrznych organach przedstawicielskich Politechniki Krakowskiej a także ogólnej w „życiu” naszej uczelni Związek starał się działać dla dobra ogółu pracowników oraz swoich członków jak również kształtować poglądy i wewnętrzne uregulowania już na etapie ich formułowania. Działania tego rodzaju były treścią codziennej aktywności Komisji Zakładowej i nie sposób ich wszystkich wymienić. Poniżej zestawiono tylko niektóre z nich:

Uczestnictwo w Senacie, Radach Wydziałów i Kolegiach Rektorskim, dziekańskich, Instytutowych

Udział w Komisjach Senackich i Rektorskich

Udział w innych ciałach kolegialnych, jak np.: Komisja Pojednawcza, Rada Biblioteczna, itp.

Udział w opiniowaniu zmian w ustawach dotyczących szkolnictwa wyższego

Udział w komisjach przetargowych – kontrola procesu decyzyjnego i próba wpływania na podejmowanie korzystnych dla uczelni decyzji.

Klub Pracowników PK i Galeria „Gil” – staraliśmy się wspierać funkcjonowanie tych instytucji sprzeciwiając się tendencjom do ich likwidacji ze strony władz uczelni. Nasze działania zakończyły się połowicznym sukcesem – klub i Galeria nadal funkcjonują, ale w nowym miejscu.

Wybór naszego kandydata na Społecznego Inspektora Pracy (kol. J. Przędzik)

Doprowadzenie do uporządkowania funkcjonowania Pracowniczej Kasy Zapomogowo – Pożyczkowej (przeprowadzenie niezbędnych wyborów władz Kasy, uchwalenie statutu)

Współudział w opracowaniu trybu i kryteriów oceny pracowników naukowo – dydaktycznych i dydaktycznych oraz udział w procesie odwołań od ocen.

Wśród spraw będących w kręgu zainteresowań Komisji Zakładowej NSZZ ?Solidarność? Politechniki Krakowskiej wymienić należy również problematykę socjalną. Działalność dotyczącą tego zakresu podzielić można na dwa podobszary:

współgospodarowanie Zakładowym Funduszem Świadczeń Socjalnych

zapomogi losowe oraz zasiłki statutowe wypłacane ze środków własnych.

W ostatnim okresie Związek opracował oraz uzgodnił z J.M. Rektorem PK oraz ZNP, nowy Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zasadnicza strategia Związku w tej dziedzinie sprowadza się do ograniczania tzw. ?konsumpcji zbiorowej? na rzecz maksymalizacji kwot wypłacanych każdemu pracownikowi PK w formie corocznych dopłat do indywidualnie organizowanego wypoczynku. Takie podejście wymagało przełamania odmiennych zwyczajów zakorzenionych w minionym okresie.

Trudno w tak krótkim opisie zawrzeć pełen zakres działań wewnątrzuczelnianych Związku, dlatego na koniec warto być może jedynie hasłowo wymienić najważniejsze z tych, o których nie było tutaj jeszcze mowy:

zakończone sukcesem negocjacje z J.M. Rektorem PK na temat wykupu 50% zniżki PKP dla wszystkich pracowników,

działalność charytatywna: wspieranie finansowe stowarzyszenia osób niepełnosprawnych, zbiórka darów dla Domów Dziecka, dla ofiar wojny na terenie byłej Jugosławii, pomoc ofiarom trzęsienia ziemi w Armenii, pomoc dla studentów – Polaków z terenów byłego ZSRR, itp.,

działalność kulturalna – wykup kart promocyjnych: teatralnej i melomana

działalność sportowa – tenis i siatkówka dla pracowników PK.

III. Działalność wychodząca na zewnątrz Politechniki Krakowskiej

Uczestnictwo w działaniach politycznych prowadzonych przez NSZZ „Solidarność” w skali Regionu Małopolska lub całego kraju

Wybory Parlamentarne 1989 roku
Komisja Zakładowa oraz poszczególni członkowie Związku z naszej uczelni bardzo aktywnie włączyli się, w różnych formach, w wybory parlamentarne 1989 roku, traktując je jako przełomowy moment w procesie odzyskiwania niepodległości i suwerenności przez Polskę. Formy aktywności były tutaj bardzo różnorodne, począwszy od gromadzenia funduszy wyborczych na rzecz Komitetu Obywatelskiego NSZZ „Solidarność”, poprzez rozklejanie plakatów aż do udziału w Komisjach Wyborczych w charakterze przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego. Nie sposób w tym kontekście nie wspomnieć o wyborze Profesora Romana Ciesielskiego na Senatora Rzeczpospolitej z listy Komitetu Obywatelskiego. Jego kandydatura została zgłoszona przez „Solidarność” Politechniki Krakowskiej.

Wybory Prezydenckie 1990 roku
Czas tych wyborów to czas wielkiej próby i podziałów w całym Związku na zwolenników Lecha Wałęsy i Tadeusza Mazowieckiego. Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej usiłowała w swych działaniach minimalizować negatywne skutki takiego podziału. W gablotach związkowych zgodnie wisiały obok plakaty obu kandydatów na Prezydenta wywodzących się z „solidarnościowego pnia”.

Wybory Parlamentarne 1993 roku
Wobec braku możliwości znalezienia możliwego do zaakceptowania dla zdecydowanej większości członków Związku partnera koalicyjnego, NSZZ „Solidarność” zdecydowała się na samodzielny udział w wyborach. Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” PK zaakceptowała także stanowisko władz krajowych Związku i odpowiadając na apel Krajowego Zjazdu Delegatów postanowiła dofinansować związkowy fundusz wyborczy oraz wysunąć własnych kandydatów na posłów.

Wybory Samorządowe
Komisja Zakładowa aktywnie włączyła się w wybory Samorządowe w 1990 roku a pamiętając że większość członków Rady Miasta Krakowa miała rekomendację Związku, sprzeciwiła się podejmowanym w 1992 roku próbom jej odwołania. W wyborach samorządowych 1994 roku KZ udzieliła poparcia liście „Samorządny Kraków”, wspieranej przez Zarząd Regionu Małopolska oraz wysunęła własnego kandydata na radnego.

Udział członków Organizacji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej w działalności Związku na szczeblu ponadzakładowym.

Wielu członków Organizacji Zakładowej stara się służyć Związkowi działając w strukturach ponadzakładowych. Poniżej zestawiono osoby, które przejawiały tego rodzaju aktywność w trakcie ostatniej kadencji (1992 – 1995)

Poziom krajowy

Elżbieta Chrzanowska -koordynator Komisji Płacowej KSN dla środowiska krakowskiegoRyszard Masłowski -delegat na Zjazd Krajowy NSZZ „Solidarność”, vice przewodniczący Krajowej Komisji Rewizyjnej, przedstawiciel NSZZ „Solidarnoś” w Radzie Nadzorczej Polsko – Amerykańskiego Funduszu PrzedsiębiorczościAnna Mitkowska -delegat na Zjazd Krajowy KSN
Czesław Wilczyński -delegat na Zjazd Krajowy NSZZ „Solidarność”, członek Zjazdowej Komisji Uchwał, członek Krajowej Komisji Statutowej
Hanna Witkowska -delegat na Zjazd Krajowy KSN, członek Prezydium KSN, członek Komitetu Europejskiego „Education International”.

Poziom Regionalny
Ryszard Masłowski – delegat na Regionalne Walne Zebranie Delegatów
Czesław Wilczyński – delegat na Regionalne Walne Zebranie Delegatów, członek Prezydium Zarządu Regionu, Skarbnik Zarządu Regionu
Janusz Zajęcki – delegat na Regionalne Walne Zebranie Delegatów
W dniach od 22 do 24 marca 1994 roku byliśmy współorganizatorami Seminarium Polsko – Szwedzkiego :Związki Zawodowe w Obliczu Przemian Szkolnictwa Wyższego w Szwecji i w Polsce.

Rzut oka na działalność NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej
w latach 1989 – 95
Próbując podsumować działalność NSZZ „Solidarność” Politechniki Krakowskiej od 1989 roku do chwili obecnej nie sposób nie odnieść się do tego czym była ona na początku, czyli w 1980 roku. Wszyscy na ogół zgadzając się, że „Solidarność” była w tym okresie przede wszystkim ogromnym, ogólnonarodowym ruchem społecznym na rzecz odzyskania niepodległości Polski, a dopiero w drugiej kolejności związkiem zawodowym. Stąd płynęła jej masowość i względna spójność wewnętrzna. W tym sensie rok 1989, jako przełomowy dla realizacji zasadniczego celu jakim było odzyskanie niepodległości, musiał stać się również przełomowym dla samej „Solidarności”. Stanęliśmy wobec zadania zasadniczego przeformułowania priorytetów z wysunięciem zadań związkowych na plan pierwszy i podporządkowania im ewentualnych działań społeczno – politycznych. Do chwili obecnej Związek jako całość zmaga się z tym problemem. Również Organizacja Zakładowa „Solidarności” Politechniki Krakowskiej, w swojej skali, musiała radzić sobie z tymi problemami. Przyjmując płynący ze społecznej nauki Kościoła Katolickiego model partycypacyjny związku zawodowego, który współdziała przy rozwiązywaniu problemów zakładu pracy, staraliśmy się sprostać stającym przed nami zadaniom, dla pożytku naszych członków i całej Politechniki Krakowskiej.